Trong nhà Phật thường hay nói về một chuyện, là chúng ta, thường hay chiêu cảm. Trong tâm mình như thế nào thì mình sẽ chiêu cảm những chuyện bên ngoài. Đối với người tu đạo bồ tát thường có năm chuyện thông thường nhất sẽ bị chiêu cảm mà mình phải coi chừng, cẩn thận.
Năm cái chiêu cảm này, không phải tâm mà thôi mà còn có thân. Thân là gì? – là khi ngũ tạng (tim, gan, tỳ,phổi, thận) bị âm (không dương) thì sẽ chiêu cảm nhiều chuyện âm bên ngoài. Năm cơ quan này, khi bị âm, tức là không khỏe, thì thường nó chiêu cảm những chuyện không tốt từ bên ngoài tới, như là mình cảm nhận bị thiệt thòi, bị ghen tuông đố kỵ, bị hiểu lầm, bi thị phi, bị hãm hại.
Bây giờ thầy nói về đặc tánh đầu tiên : ‘bị thiệt thòi’. Bị thiệt thòi giống như là mình bị đối xử không công bằng (treated unfair). Đối xử không công bằng thì cũng có nhiều chuyện lắm. Thí dụ như chuyện chính trị không công bằng thì mình phải đòi công lý, đòi làm sao cho công bằng, như là đòi nam nữ bình quyền là chuyện đương nhiên phải làm. Đó là về mặt xã hội. Nhiều khi bây giờ, các bác thường nghe thấy người ta tranh đấu cho việc tại sao phụ nữ không được trả lương bằng nam giới. Chuyện đó là chuyện mình cần làm cho xã hội được công bằng. Xã hội khác với mặt tâm lý và mặt mà mình gọi là linh tánh hay tâm linh. Mặt tâm linh khác ở chỗ là nó dính vô con người. Trong quan hệ của mình (không phải xã hội), nhiều đặc tánh âm trong người sẽ chiêu cảm những quan hệ gọi là âm. Đó là chuyện mình muốn (xoắn vào) nói hôm nay.
Bị thiệt thòi là cảm nhận lúc nào mình cũng bị đối xử không công bằng, mình bị đạp xuống đất. Trong quan hệ người với người, người ta khinh thường mình. Ví dụ như trong một nhà, bác có 8 đứa con, nhiều khi bác chỉ thương có đứa thứ nhất, thứ nhì thôi hoặc là cưng đứa chót cùng thôi. Nhưng mà khi ra ngoài, bác nói với mọi người là: ‘Tôi có 8 đứa con, đứa nào tôi cũng thương đồng đều cả’. Trong nhà thì đứa thứ ba, thứ tư, thứ năm…biết rất rõ là cha mẹ không thương con bằng đứa đầu hoặc đứa cuối đâu. Cho nên, chuyện đối xử không công bằng là trong chuyện tâm lý và trong chuyện tâm linh. Những người bị đối xử không công bằng thì họ cảm thấy uất ức, họ tức lắm, họ cảm thấy bị thiệt thòi. Đáng lẽ cho ăn thì cho đồng đều, không, đứa nhỏ thì mình cho thêm một chút nữa.
Cho nên, trong nhà Phật, kết hợp ngũ hành và văn hóa trung quốc ngày xưa, mình thấy rằng sở dĩ mà mìnhcảm thấy chuyện bị đối xử không công bằng, cảm thấy bị thiệt thòi là vì tánh âm của thổ nó quá mạnh. Tánh thổ nằm ở đâu? Tánh thổ nằm ở trong tỳ, âm thổ quá mạnh, làm cho mình lúc nào cũng phải cảm thấy cần được công bằng, cần được người ta khen, nâng mình lên. Âm thổ quá mạnh làm cho mình không cảm thấy nhẹ nhàng, bình đẳng được.
Vì thế, mình nên thay đổi quan điểm. Đầu tiên, mình đừng nghĩ rằng, trong quan hệ giữa mình và ngườikhác, mình phải cần được khen, cần được công bằng, đừng nên nghĩ về nó quá lớn. Trong xã hội thì đúng, nhưng trong quan hệ giữa mình với người, trong quan hệ tình thương, giữa mình và bạn bè với nhau, trong quan hệ cha mẹ, anh em, con cái, nhiều khi mình thấy người này đối xử hơi ưu đãi với người kia hơn một chút thì mình đừng có phân bì, đừng có tức giận, đòi người ta phải thương mình và người kia bằng nhau. Nhiều khi không cần cái đó đâu các bác, mình nên khiêm nhường một chút, mình phải tùy hỉ công đức người ta làm, tùy hỉ với chuyện người ta làm. Mình cũng nên mở lòng với chính mình, mở lòng để cho người ta cảm thấy sung sướng. Mình đừng nên lúc nào cũng thấy thiệt thòi. Lúc nào mình vô ngồi ăn: ‘Ô, tại sao tôi ngồi mà không được ăn, tại sao không ai chú ý tới tôi cả, tại sao tên tôi không được ai kêu cả, tại sao tôi không được thầy khen, không bao giờ thầy khen tôi cả, tại sao không ai…’, như vậy hoài thì lúc nào mình cũng tạo thành âm khí trong người. Âm khí đó đi vào trong tỳ, hại cái tỳ của mình. Ngược lại, khi cái tỳ âm thì lúc nào nó cũng chiêu cảm những chuyện mà mình gọi là không công bằng hay là bị thiệt thòi quá.
Đạo thì không bao giờ phải tranh, chỉ có Đời thì lúc nào cũng tranh.